ISSN 2956-8609
Wśród materiałów z archiwum Zbigniewa Raszewskiego znajduje się przecięta wpół koperta formatu C6 z odręcznym napisem „Najpiękniejsze obrazy”. Włożono do niej 44, zapisane ręką Profesora fiszki formatu A7 (oraz kilkanaście czystych).
Najwyraźniej Raszewski sposobił się do sporządzenia listy swoich ulubionych dzieł malarskich. Notatki prezentują wszystkie poziomy uszczegółowienia, przy czym łatwo wywnioskować, jakie dane winna zawierać gotowa fiszka: artysta | tytuł (tytuły) | datowanie | miejsce przechowywania | literatura przedmiotu | ew. uwagi. Najbardziej „zaawansowane” fiszki tej minikartoteki (jest ich zaledwie kilka; na większości znalazło się bowiem tylko nazwisko artysty), zapisane są po obu stronach, a oprócz nazwiska artysty i tytułu dzieła zawierają datowanie, warianty tytułu (także oryginalnego), miejsce przechowywania, czasem adres bibliograficzny odsyłający do literatury przedmiotu. Część tych danych dziś się zdezaktualizowała: dzięki postępom badawczym zmieniono lub uściślono datowanie, niektóre dzieła przewędrowały do innych galerii (kilka obrazów, niegdyś eksponowanych w Luwrze, dziś można oglądać w Musée d'Orsay). Czasem trudno rozstrzygnąć bez wątpliwości, który obraz Raszewski miał na myśli (jak w przypadku Aktu Williama Etty’ego).
Na kilku fiszkach (tych z tytułem dzieła) Raszewski postawił „ptaszek”; być może w ten sposób Profesor oznaczał obrazy, które oglądał na żywo. Widać, że pracował nad kartoteczką, zdarzają się bowiem autokorekty lub zapiski sporządzone innym długopisem.
Oczywiście cytowane poniżej zestawienie jest tylko pierwociną zamierzenia i należy traktować je jako ciekawostkę. W Raptularzu (Londyn 2004) Raszewski wyznaje, że jego ulubionym malarzem jest Carl Spitzweg (t. 2, s. 690), w kartoteczce odnotowany tylko jako nazwisko na fiszce. W jednym z listów do Małgorzaty Musierowicz odnajdujemy postscriptum z takim wyznaniem: "Już dawno temu chciałem Pani napisać, że najpiękniejszym obrazem świata jest moim zdaniem Adoracja Baranka van Eycka..."; nieco później Profesor pisze, że jako drugie dzieło stawia tegoż Portret Arnolfinich1 – oba w kartotece odnotowane. Trzykrotnie powoływany jest w niej Rembrandt i aż czterokrotnie Caspar David Friedrich, ledwie o pokolenie starszy od Spitzwega, a wywodzący się z tego samego kręgu kulturowego. Być może to dalece niekompletne zestawienie, w połączeniu z rozproszonymi w Raptularzu wzmiankami, pozwoli czytelnikowi – choć w ograniczonym zakresie – rozeznać się w estetycznych upodobaniach Zbigniewa Raszewskiego.
Tekst w nawiasach kwadratowych (rozwinięcia skrótów, wyjaśnienia obcych zwrotów, dopowiedzenia) pochodzi ode mnie. Nieliczne błędy w zapisach i wątpliwości co do prawidłowości odczytania oznaczyłam odpowiednio jako: [!], [?]. Fiszki opatrzone „ptaszkiem" oznaczyłam asteryskiem (*).
oprac. Małgorzata Piekutowa
Zbigniew Raszewski NAJPIĘKNIEJSZE OBRAZY
Fra Angelico
Zbawieni (Sąd Ostateczny)
1432–1435
Florencja, Museo di San Marco
Uwaga na późniejsze wersje!
v.[erte]
[na rewersie:]
L’opera completa dell’Angelico.
Presentazione di E.[lsa] Morante.
Apparati critici e filologici di U.[mberto] Baldini
Milano 1970, tom. IV-V.
Fra Angelico
Anioły (Pala dell’ Incoronazine)
Paryż, Luwr
v.[erte]
[na rewersie:]
Morante, Baldini, tom. XI
Strona prawa!
Por. Aryan! [?]
Bosch
*Boucher François
Diana wychodząca z kąpieli, 1742
Paryż, Luwr
Bruegel
Caravaggio
Bachus
Castagno
Dawid
Chagall
Courbet
Dzień dobry panie Courbet
Daumier
Wagon III klasy
David Jacques-Louis
Madame Récamier, 1800
Paryż, Luwr
*Delacroix Eugène
Wolność wiodąca lud na barykady, 1830
Paryż, Luwr
*Dürer Albrecht
Czterej apostołowie, 1526
Monachium, Stara Pinakoteka
Etty William
Akt
*Van Eyck Jan
Adoracja Baranka
1432
Gandawa, K.[atedra] św. Bawona
*Van Eyck Jan
Małżonkowie Arnolfini
Recte [właściwie]:
(Portret Małżonków A-nich), 1434
Londyn, National Gallery
Friedrich Caspar David
Der Wanderer über dem Nebelmeer, ok. 1818
Hamburg, Kunsthalle
Friedrich Caspar David
Kreidefelsen auf Rügen
Winterthur, Stiftung Oskar Reinhart
ok. 1818
*Friedrich Caspar David
Wrak statku „Nadzieja”, ok. 1823/24
Hamburg, Kunsthalle
recte: Das Eismeer, (Die verunglückte Nordpolexpedition, Die verunglückte Hoffnung)
Friedrich Caspar David
Die Lebensstufen (Strandbild, Strandszene in Wiek)
Lipsk, Museum der Bildenden Künste, ok. 1835
*Gierymski Maksymilian
Portret powstańczy, ok. 1873
Warszawa, Muzeum Narodowe
Giotto
[Giotto], Opracowali Edit i Heinrich Trost
W[arszawa] 1972
Goya
Parasol
El Greco
Świątobliwy król
van der Heyden Jan
Widok Oude-Zijas-Voorburgwal [!]
Lorenzetti
Rządy dobre
Malczewski
Manet
Flecista
1866
Jeu de Pomme [Paume]
Martini
Zwiastowanie
Matejko
*Michał Anioł
Stworzenie Adama, 1508–1511
Watykan, Sykstyna
*Millet François
Anioł Pański, 1858–59
Paryż, Luwr
Moretto [Moroni]
Krawiec
Rembrandt van Rijn
Lisowczyk
*Rembrandt van Rijn
Powrót syna marnotrawnego, 1668–69
Leningrad, Ermitaż
*Rembrandt van Rijn
Zaparcie się św. Piotra
Amsterdam, Rijksmuseum
*Renoir Auguste
Moulin de la Galette, 1876
Paryż, Luwr
Rousseau Henri
Spitzweg
Tintoretto
Cena [Ostatnia wieczerza]
Turner
Ostatnia podróż „Fighting Téméraire” [!]
Tycjan
Whistler
Wyspiański
Przypisy:
